Spring Wood – Restless Legs
Carolien Laro
Veerkracht versus massief en onbuigzaam hout
Hout is op zichzelf flexibel, anders zou een boom niet kunnen overleven en zouden takken afbreken. Hout in meubels is daarentegen vaak sterk, strak, stabiel en onbuigzaam.
Dit is ook het geval bij een houten kruk. Maar door het hout op de juiste manier uit te frezen en in te zagen ontstaat een verende zitting. De dwars geplaatste wieltjes zorgen er tenslotte voor dat ook de poten van de kruk meebewegen zodra iemand op de kruk gaat zitten. Met deze kruk heeft Carolien Laro de verende eigenschappen van hout optimaal benut.
Juryrapport
Het bewerkstelligen van een duurzame omgang met hulpbronnen, materialen en verworvenheden is een opgave voor iedereen. Kunst en design kunnen hierin een rol spelen door hun mogelijk innovatief, inspirerend, stimulerend en voorbeeldstellend karakter. Daarin ligt het belang van de DOEN | Materiaalprijs, een stimuleringsprijs tenslotte.
Het doel van de DOEN | Materiaalprijs is tweeledig. De prijs wil kunstenaars en vormgevers stimuleren duurzame materialen en nieuwe technieken te gebruiken, en de prijs wil het publiek op een inspirerende manier kennis laten maken met duurzaamheid.
Dit jaar waren er 75 inzendingen. Een nominatiecommissie selecteerde hieruit achttien ontwerpen, die van 23 t/m 31 oktober tentoongesteld worden in het Klokgebouw op Strijp-S in Eindhoven, tijdens Dutch Design Week 2010. Hieraan voorafgaand zijn de achttien ontwerpen tentoongesteld in het International Center of Sustainable Excellence (ICSE) in Eindhoven. Hier is de jury bijeengekomen om de genomineerde inzendingen te bekijken en te bespreken.
De jury van de DOEN | Materiaalprijs 2010 bestaat uit Arno van Roosmalen – voorzitter (directeur van Stroom Den Haag), Dorothea Seebode (hoofd afdeling duurzame productontwikkeling, Philips Research) en Wijtse Rodenburg (ontwerper bij Ahrend, docent aan de Design Academy Eindhoven).
De genomineerde inzendingen waren zeer divers. Niet alleen omdat zowel beeldend kunstenaars als vormgevers hebben deelgenomen, ook omdat het begrip duurzaamheid op verschillende manieren is geïnterpreteerd. Bij enkele ontwerpen lag de nadruk op duurzaam materiaal, bij andere speelde juist maatschappelijke duurzaamheid een belangrijke rol. Opvallend is wel dat alle inzendingen zich, op een uitzondering na, op het schaalniveau van het gebruiksvoorwerp bevinden en daarmee de individuele gebruiker lijken te willen aanspreken.
Criteria voor de DOEN | Materiaalprijs zijn: duurzaam materiaal, innovatief, maatschappelijke relevantie en esthetiek. De juryleden vertegenwoordigen daarbij verschillende, complementaire invalshoeken en referentiekaders, zodat gelet is op uiteenlopende aspecten als de balans tussen individuele, sociale en milieubehoeften, de rekenschap bij ontwerper van de herkomst en specifieke kwaliteiten van het gebruikte materiaal, en het culturele belang en de artistieke kwaliteit van het ontwerp.
Geen van de hier genomineerde ontwerpen en kunstwerken is volkomen duurzaam – als dat überhaupt al mogelijk is. Duurzaamheid is immers enorm complex en heeft zoveel facetten. Maar juist het brede spectrum dat deze nominaties bestrijken vormt in zijn veelzijdigheid een rijke inspiratiebron voor ‘duurzaam denken en duurzaam handelen’.
Vier ontwerpen sprongen er voor de jury uit:
– De Goedzak van Simon Akkaya
– Waste Materials van Claudy Jongstra
– Springwoord – Restless Legs van Carolien Laro
– Broodzak van Klaar van der Lippe
De jury was erg gecharmeerd van twee ontwerpen en geeft die daarom een eervolle vermelding:
– De Broodzak van Klaar van der Lippe, vanwege de eenvoud en helderheid van het concept en de bruikbaarheid van het product. Tijdens het proces van deeg maken, rijzen en bakken van brood wordt hetzelfde materiaal gebruikt dat hierbij steeds van functie verandert. De Broodzak is een product dat universeel bruikbaar en zinvol is: overal in de wereld wordt brood gebakken, hier is men beducht voor vieze handen, op zoek naar gemak en comfort, elders is behoefte aan hygiëne. De jury plaatst een kritische kanttekening bij het materiaal zelf, want siliconenrubber is als zodanig beslist niet duurzaam. Is er een ander materiaal denkbaar in dezelfde toepassing?
– De Springwood – Restless legs van Carolien Laro, vanwege de innovatieve manier om hout buigzaam te maken en toe te passen in zitmeubilair. De jury prijst het idee, maar vraagt zich af waarom specifiek essenhout is gekozen; en ziet mogelijkheden tot verbetering van de vormgeving als zodanig.
De aanmoedigingsprijs van € 5.000 gaat naar Simon Akkaya met De Goedzak.
De Goedzak is een eenvoudig idee met veel potentie. Het ontwerp zal de bewustwording bevorderen en het ‘delen’ in de samenleving stimuleren. De Goedzak voegt zich in het dagelijks gebruik, maar onderscheidt zich tegelijkertijd door de opvallende kleur. Hij heeft een signaalfunctie en vormt letterlijk en figuurlijk een kader waardoor we anders tegen voorwerpen / afval aan kijken. Het ontwerp veronderstelt allereerst een mentale werking en is in die zin als een vorm van ‘social design’ aan te merken.
De aanmoedigingsprijs dient om het idee verder uit te werken. Daarbij kan overwogen worden om het materiaal duurzamer te maken; om de aansluiting bij de logistiek van inzamelen en transport van afval te doordenken; en om aandacht te besteden aan de communicatie die nodig is om het bewustzijn tot stand te brengen dat cruciaal is voor de werking van De Goedzak.
De jury besluit de prijs van € 15.000 toe te kennen aan Claudy Jongstra voor Waste Materials.
Duurzaamheid gaat over de lange termijn; over het behoud van de waarde en kwaliteit van materialen, voorwerpen en hulpbronnen.
Bij Waste Materials van Claudy Jongstra speelt het materiaal een belangrijke rol, maar evenzo bekommert het project zich over niet-materiële hulpbronnen, zoals culturele tradities, folklore en erfgoed. Bijzonder aan haar ontwerpen is dat zij het hele productieproces in eigen beheer heeft en dat alle onderdelen van het proces een functie hebben. Claudy Jongstra heeft een eigen kudde Drentse heideschapen, een bedreigde soort die niet alleen voor wol zorgt maar ook het landschap schoon houdt. De wol wordt geverfd met kleurstoffen uit een eigen hortus. Oude technieken als spinnen en karen blijven bewaard. Claudy Jongstra vervaardigt moderne textielontwerpen waarbij het erfgoed in ere wordt gehouden.
De jury is onder de indruk van Waste Materials en moedigt Claudy Jongstra aan nog meer in te zetten op het distribueren van haar overtuiging en werkwijze, mede door ervoor te zorgen dat het publiek bij het zien van de kunstwerken kennis neemt van de aanpak, zodat deze breder bekend en toegankelijk wordt.
